Legitieme portie: geef mijn portie maar aan Fikkie?

Een kindsdeel speelt vooral als er een testament is waarin vader of moeder iets heeft geregeld dat afwijkt van de gewone wettelijke regels in een nalatenschap. Dan is er dus al iets bijzonders aan de hand. De erflater wil bijvoorbeeld een of meer kinderen onterven of de een meer toebedelen dan de ander. Ook kan een ouder allerlei verplichtingen opleggen aan een of meer kinderen. Denk aan bedrijfsopvolging bijv. door te bepalen dat aandelen in een B.V. worden toebedeeld aan een zoon of dochter. Of toebedeling van het ouderlijk huis voor een schappelijk bedrag, maar met een meerwaardeclausule bij verkoop binnen een bepaalde tijd. Erflaters kunnen soms hele rare dingen bedenken.

Sommige kinderen denken dan: geef mijn portie maar aan Fikkie. Om van de ongewenste last af te komen, zijn ze bereid de hele erfenis te verwerpen. Zelfs inclusief hun kindsdeel. Maar dat hoeft niet. Kinderen kunnen een nalatenschap verwerpen en tegelijk een beroep doen op hun kindsdeel. Daarmee zijn ze dan geen erfgenaam meer, maar houden ze hun vordering op de waarde van dat kindsdeel; een geldvordering dus. Ze worden dan een schuldeiser van de nalatenschap.

Dat heeft ook het voordeel dat ze dan niet de sores hebben van de afwikkeling en verdeling, terwijl ze wel recht hebben op informatie en uiteindelijk het geld.

Die afwikkeling kan sowieso veel voeten in aarde hebben. Vaak moet een executeur-testamentair het een en ander regelen. Vooral wanneer de verhoudingen tussen erfgenamen/familieleden verstoord zijn, is dat geen eenvoudige klus. Als iemand de nalatenschap niet verwerpt, maar de erfgenaam wil ook niet meewerken aan bijzondere bepalingen in het testament, zit zo’n executeur soms heel lang te wachten op duidelijkheid. De executeur kan dat echter afdwingen door een kind een termijn te stellen waarbinnen een beroep op de legitieme portie moet worden gedaan. Weliswaar vervalt dat recht sowieso na vijf jaar, maar een nalatenschap zo lang open te laten, is natuurlijk onwenselijk.