Corona, contract en algemene voorwaarden

Waar moet u als ondernemer op letten?

Overmacht?

Allereerst merk ik op dat in artikel 6:75 BW het beroep op overmacht wettelijk is geregeld. In dat artikel staat dat een tekortkoming niet aan de schuldenaar kan worden toegerekend indien zij niet te wijten is aan zijn schuld, noch krachtens de wet, rechtshandeling of in het verkeer geldende opvatting voor zijn rekening komt.

Als een afnemer bij u als producent een bestelling heeft geplaatst waarbij hij onjuiste maten heeft opgegeven, kan hij geen beroep op overmacht doen wegens de coronapandemie: de fout ligt bij hem, het is volgens de wet zijn ‘schuld’.

Artikel 6:75 BW is van regelend recht. In B2B contracten of in algemene voorwaarden wordt hiervan vaak afgeweken of wordt het begrip overmacht nader ingevuld. Voordat u een beroep op overmacht doet of een beroep op overmacht van uw contractspartij accepteert, is het belangrijk dat u bekijkt wat in het specifieke contract en/of de algemene voorwaarden hierover wordt vermeld.

Het kan zijn dat een beroep op overmacht uitgesloten is of lijkt te zijn.

Onvoorziene omstandigheden?

Wellicht kan een beroep op onvoorziene omstandigheden worden gedaan. Ook dat is in de wet geregeld en wel in artikel 6:258 BW. Partijen kunnen dit artikel niet uitsluiten in hun contract of in de algemene voorwaarden. Het lijkt een mooie oplossing. Een nadeel is wel dat het aan de rechter is om te bepalen of er sprake is van onvoorziene omstandigheden. Het is ook aan de rechter om te bepalen welke gevolgen dan aan die onvoorziene omstandigheden moeten worden verbonden, of een overeenkomst geheel of gedeeltelijk moet worden gewijzigd of geheel of gedeeltelijk moet worden ontbonden. Volgens de wettekst moet de rechter daarmee terughoudend omgaan. Hoe een dergelijke toets in de praktijk zal uitpakken is op dit moment nog niet te voorzien.

Redelijkheid en billijkheid?

Onder omstandigheden kan ook een beroep worden gedaan op de redelijkheid en billijkheid, zowel de aanvullende als de beperkende variant. Artikel 6:248 BW regelt dit in de wet.

Zijn in een contract of in algemene voorwaarden de gevolgen van de verplichtingen over en weer onvoldoende geregeld (door de coronapandemie)? Dan kan er sprake zijn van een leemte in het contract. Omdat partijen zich naar redelijkheid en billijkheid jegens elkaar dienen te gedragen, zijn zij gehouden te bezien in hoeverre zij die leemte kunnen opvullen. Dit bijvoorbeeld door opnieuw met elkaar te onderhandelen. Dit wordt ook wel de aanvullende werking van de redelijkheid en billijkheid genoemd.

Het kan ook zijn dat in het contract of in de algemene voorwaarden bepalingen zijn opgenomen die in de gegeven omstandigheden onaanvaardbaar zijn. Dat zou de bepaling kunnen zijn die in inkoopvoorwaarden voorkomt waarbij de opdrachtgever vermeldt dat de leverancier/opdrachtnemer zich niet op overmacht mag beroepen. Onder bepaalde omstandigheden kan gezien de aard van de overeenkomst een beroep op een dergelijke bepaling naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zijn. Dit wordt ook wel de beperkende werking van de redelijkheid en billijkheid genoemd.

Samenvattend

In veel gevallen zullen door de coronapandemie de contracten niet ongewijzigd kunnen blijven. Niet op voorhand is te zeggen op welke begrippen u een beroep kunt doen in uw situatie. Dat zal vaak afhangen van het contract dat u met uw contractspartij hebt gesloten. Ook hangt het af van de daaraan eventueel gekoppelde algemene voorwaarden.

Bedenk wel dat in het bovenstaande is uitgegaan van de toepasselijkheid van Nederlands recht.